Fevzi ARICIOĞLU
T.C. özelleştirme idaresi Başkan Yardımcısı

Fevzi ARICIOĞLU, özelleştirmenin gerekliliğinden ve ne olduğundan bahsetmek istemediğini, onun yerine 1985’ den bu yana özelleştirme konusunda neler yapıldığını anlatmak istediğini belirtti.

“1985 yılından bu yana 173 kuruluş özelleştirme kapsamına alınmıştır. 110 kuruluşta hiç kamu payı kalmamışken, halen özelleştirme kapsamında 43 kuruluş bulunmaktadır. Bunlardan 28 tanesinde %50’nin üzerinde kamu payı vardır. Bu 43 kurulu?un 18 tanesinde tesis/varlık bazında kısmen özelleştirme yapılmıştır. 1985 yılından bu yana gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarının toplam tutarı 359 trilyon TL (4.4 milyar dolar) düzeyindedir.

Sonuç olarak geçtiğimiz 10 yıla bakıldığında, 30 işletmesiyle yem sanayii, 38 işletmesiyle SEK Süt Endüstrisi Kurumu tamamen özelleştirilmiştir. Aynı şekilde 30 çimento fabrikasındaki kamu hisselerinin özelleştirilmesi ile devlet, çimento sektöründeki üreticiliğinden tamamen çekilmiştir. Kamu bankalarının özelleştirilmesine Sümerbank’la bağlanmış ve daha sonra Etibank, Denizbank, Anadolubank ve Türkiye İş Bankası’ndaki kamu hisseleri ile devam edilmiştir.
Kardemir özelleştirmesiyle ilk defa yöre halkı, sanayici ve çalışanlara bedelsiz devir suretiyle gider tasarrufuna yönelik bir uygulama yapılmıştır.”

ilk defa uluslararası piyasalarda halka arz uygulaması gerçekleştirildi. Netaş ve Tofaş’ta bulunan kamu hisseleri halka arz edildi ve İMKB’de işlem görmeye bağladı. Bunun sonucu olarak hisse senetleri kurumsallaştı ve sermaye tabana yayılmaya başladı. Ayrıca bu süreç içerisinde devletin turizm, tekstil, hayvancılık ve orman ürünleri sektörlerindeki işletmelerinin yaklaşık %50’si de özelleştirilmiştir.

1986’dan bu yana toplam kaynakların %66.67’si özelleştirme uygulamalarından elde edilmiştir. Bu uygulamaların yarısını blok satış geliri oluşturmaktadır. %26.83’ü temettü gelirleridir. %6.50’si ise kapsamdaki kuruluşlara verilen borçların anapara ve faiz gelirleri, özelleştirme bonosu ihracı, dış kredi ve hibe kullanımı ile diğer kullanımlardan oluşmaktadır.

1986 yılından bu yana toplam kullanımların %91.61’i özelleştirme kapsamındaki kuruluşlara ilişkin ödemeler ile hazineye yapılan ödemeler olup,bu oranın yarısı sermaye iştiraki olarak ödenmiştir. Bunun geri kalanı sosyal yardım ödemeleri, kapsamdaki kuruluşlara kredi biçiminde verilen borçlar ve özelleştirme gelirinden ilgili kuruluşlara ödemeleri kapsamaktadır.

Yaklaşık binde 9’u denetim danışmanlık giderleri, binde 6’sı ihale ilan giderleri, binde 1’i ise reklam ve tanıtım giderleridir. Ayrıca bu toplam kullanımların, %2.93’ünü İMKB’de hisse senedi alımı oluşturmaktadır. %3.81’i özelleştirme bonosu anapara ve faiz ödemeleri, genel yönetim giderleri için idare bütçesine aktarılan giderler ile diğer giderlerdir.

özelleştirmede 1997-1998 uygulamaları ise şöyle: 1997 yılının son 6 aylık döneminde Bozüyük Seramik’deki %100 oranındaki kamu hissesinin blok satışının yanı sıra Köyteks. Turban, Sümer Holding, ve Orüs’e ait 20 tesis ve varlık özelleştirilmiştir. Bunlardan 3’ü yarım kalmış tesistir.

Bu dönemde yapılan uygulamaların toplam tutarı 112 milyon dolar düzeyindedir. 1998 yılının ilk 5 aylık döneminde yapılan toplam 922 milyon dolar tutarındaki uygulamaların 911 milyon dolarlık bölümünün tamamen özelleştirilmesi tamamlanmış olup, 11 milyon tutarındaki kısmının ise satış sözleşmelerinin imzalanmasına ilişkin çalışmalar sürmektedir. Ayrıca 84 milyon dolar tutarındaki uygulama özelleştirme yüksek kurulu gündemine sunum aşamasındadır.

1997-1998 yılında özelleştirme kapsam ve programına 5 yeni kuruluş alınmıştır. Bu kuruluşlar:
İskenderun Demir çelik fabrikaları (İsdemir) A.Ş.
Türkiye Zirai Donatım Kurumu
Emlak Bankası iştirakleri olan
Ataköy Turizm Tesisleri ve Ticaret A.Ş. (%58.59)
Ataköy Otelcilik A.Ş. (%56.49)
Ataköy Marina ve Yat işletmeleri A.Ş. (%15.07)

1998 yılı özelleştirme programı ise şöyledir: Halen ihale prosedürü başlatılmış ve özelleştirme işlemi devam eden kuruluşlardan, Poaş’ın %51’ine kadar olan hissesinin blok satışı, (açılan ihalede 10 teklif alınmıştır. Pazarlık görüşmeleri sürmektedir). Yarım’ca Porselen’deki %100 oranındaki kamu hissesinin blok satışı (ihale sonucu öYK gündemine sunulacaktır). Türkiye Denizcilik ışletmeleri’ne ait Antalya ve Trabzon limanlarının işletme hakkı devri, (ihale sonuçları öYK gündemine sunulacaktır). Sümer Holding A.Ş.’ye ait 5 işletmenin satışı, (açılan ihalede toplam 26 teklif alınmıştır).

Halihazırda ihale prosedürü bağlatılmış ve özelleştirme işlemi devam eden kuruluşlar vardır. Deniz Nakliyat T.A.Ş.’ye ait bir gayrimenkulün satışı, (Üsküdar Binası için 13 teklif alınmıştır). Orüs orman ürünleri A.Ş.’ye ait 4 işletmenin varlık satışı, (son teklif verme tarihi 13 temmuz 1998’dir)

özelleştirme idaresi olarak yılın üçüncü çeyresinde ise, yapılacak olanlar şöyle sıralanmaktadır.

Erdemir’deki kamu payının yurtiçi ve yurtdışı halka arzı,
EmlakBank iştiraklerindeki kamu payının yurtiçi ve yurt dışında halka arzı,
Karadeniz Bakır işletmeleri A.Ş.’deki kamu hisselerinin blok satışı,
Sümer Holding A.Ş.’ye ait diğer tesis ve varlıkların satışı,
Sigorta şirketlerinde bulunan kamu hisselerinin blok satışı,
Seka’ya ait tesis ve varlıkların satışı,
Turban’a ait diğer tesis ve varlıkların satışı veya işletme hakkı devri,
Deniz Nakliyat’ında bulunan kamu hisselerinin blok satışı,

Bununla birlikte yılın dördüncü çeyresinde ise özelleştirme idaresi’nin programı şöyledir:
Türk Hava Yolları A.O.’daki kamu hisselerinin %25 civarındaki bir bölümünün halka arzı,
Tüpraş’a ait 2 rafinerinin blok satışı,
Petkim’e ait Alpet tesisinin blok satışı,
Petkim’e ait Yarpet tesisinin varlık satışı,
İsdemir’deki kamu hisselerinin satışı için ihaleler açılması öngörülmüştür.”

FEVZİ ARICIOĞLU: “THE FIRST PUBLIC OFFERING IN INTERNATIONAL MARKETS”
Fevzi ARICIOĞLU provided information about the privatization efforts in Turkey . 173 organizations have been included in the privatization program since 1985. 110 of these organizations have been fully privatized while 43 are in the process of privatization. Total amount of privatization stands at 4.4 billion dollars. As a result, the animal feed industry, the dairy products industry, the cement industry have been fully privatized while the privatization efforts in the banking sector continue with full speed. International public offerings also took place when the public sector shares at Neta? and Tofa? were offered to the public and traded at the ?stanbul Stock Exchange. In 1997, privatization yielded 112 million dollars while in 1998, 911 million dollars of privatization was carried out. Efforts are under way for another 11 million dollars. New enterprises to be privatized include İskenderun Iron and Steel, Agricultural Equipment Corporation, Ataköy Tourism, Ataköy Hotel Company and Ataköy Marina. Work is in progress for the privatization of Poaş, Yarımca Porcelain, Antalya and Trabzon Port Authorities of the Turkish Maritime Organization, 5 facilities belonging to Sümer Holding etc. During the rest of the year, public offerings and sales of shares and asse are planned for Erdemir, Emlakbank, Black Sea Copper, Sümer Holding, Seka, Turban, Deniz Cargo Lines and some insurance companies as well as Turkish Airlines, Tüpraş, Petkim and İsdemir.

Elegans'a mail