Avrupa Birliği Komisyonu tarafından 4 Mart 1998 tarihinde hazırlanan "Türkiye için Avrupa Stratejisi" ile Türk Hükümeti tarafından hazırlanan 17 Temmuz 1998 tarihli "Türkiye & AB ilişkilerini Geliştirme Stratejisi" başlıklı raporlar, 1963 tarihli Ankara Anlaşması' nın pratik yaşama ne şekilde ve hangi seviyelerde geçirildiğine ışık tutması açısından önem arzetmektedirler.

Türkiye ile Avrupa Birliği, 1963 Ankara Anlaşması ile tesis etmiş oldukları hukuki ilişki bünyesinde ve anlaşmanın 28. maddesi gereği, nihai hedef olarak tam üyeliği öngörmüş olmalarına rağmen, 35 yıl sonra gelinen noktaya bakıldığı zaman; A.A., Katma Protokol, Gümrük Birliği Anlaşması, Lüksemburg ve Cardiff Zirveleri bu hedefin güvence altına alınmamış olduğunu, ortaklık anlaşmasının tam olarak işlevini yapamadığını ve tarafların hukuki yükümlülüklerini yerine getirmekte sıkıntı içerisinde oldukları gözlemlenmektedir.

Türkiye tarafından hazırlanan strateji, özellikle Avrupa Birliği' nin Lüksemburg Zirvesi' nde bahse konu olduğu gibi, "Türkiye' nin tam üyeliğe ehil olduğunun" ifade edilmesi (pratikte bunun pek anlam taşımadığı ortada) ve bunun pratik yaşama geçirilmesi amacıyla Cardiff Zirvesi' nde Lüksemburg' a atıf yapılıp, bir adım daha ileri gidilebilmesi amacıyla, endüstriyel alanlarda işbirliğinden hizmetlerin serbest dolaşımına, tarımsal politikalardan ulaştırmaya, enerji sektöründen tüketicilerin korunmasına ve demokrasiden insan haklarına kadar birçok alanlarda, Avrupa Birliği ile Türkiye arasında işbirliği programlarına katılınması ve bu amaçla siyasi irade ve ekonomik (mali) enstrümanlar konusunda yapılması gereken bir seri değişiklik konusunda, Konsey ve Komisyonu' nun dikkatleri çekilmiştir.

Cardiff Zirvesi' nde kararlaştırıldığı gibi, Avrupa Birliği-Türkiye ilişkilerindeki gelişmeleri ve tam üyeliğe katılım stratejisini içerecek bir belgenin Ekim 1998 sonuna doğru hazırlanacak olmasından dolayı, Türkiye bu rapora ışık tutması amacıyla kendi strateji belgesini sunmuştur.
Aşağıda dökümü sunulan başlıkları taşıyan strateji belgesi, Avrupa Birliği' nin 4 Mart 1998 strateji belgesindeki eksikliklere ve gözönünde ciddiyetle bulundurulması gereken bazı noktalara dikkat çekiyor:

GİRİŞ
Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki ilişkilerin kronolojik değerlendirmesi yapılırken, Ankara Anlaşması' nda öngörülen hedeflere ulaşmak amacıyla, konunun bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekliliği ve Ortaklık Konseyi' nin işletilmesindeki önem üzerinde duruluyor.

I. Gümrük Birliği' nin İşleyişi:
1) Dış Ticaret ve Gümrük: Bu alanda yapılması gerekli teknik çalışmalar şu şekilde ifade ediliyor:
a. Teknik komite çalışmalarına katılım,
b. Danışma mekanizmasının işlerlik kazanması,
c. Türkiye' nin tarihsel ve kültürel bağlarının bulunduğu Balkanlar, Karadeniz, Kafkasya ve Orta Asya devletleri ile tercihli ticaret anlaşmalarının yapılması konusunda Türkiye ve Avrupa Birliği görüşmelidir.
d. Pan-Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemine Türkiye, 1 Ocak 1999' dan itibaren dahil edilmelidir.
e. Türkiye' ye, Avrupa Transit Anlaşmaları' na katılım konusunda bir takvim sunulmalıdır.
f. Tekstil sektöründeki dışa açılım konusunda mevcut olan problemlerin çözümü amacıyla, Türkiye ve Avrupa Birliği Komisyon teknik seviyede konuyu değerlendirmelidir.
g. Anti-damping soruşturmaları konusunda, Türkiye ve Avrupa Birliği arasında kurulacak bir "Ad-hoc Anti-damping Çalışma Grubu" uyuşmazlıkları değerlendirilmelidir.
h. Avrupa Birliği-Türkiye Uyumu: Türkiye' nin tam üyelik hedefi bünyesinde, Avrupa Birliği hukuki müktesabi ile kendi hukuki mevzuatı arasındaki harmonizasyonu sağlamak amacıyla, gerekli çalışmalar şu alanlarda yapılmalıdır.

a. Danışma mekanizmasının işlemesi,
b. Fikri ve endüstriyel mülkiyet hakları,
c. Teknik mevzuat,
d. Kamu hizmetleri

II. Tarım Ürünleri:
Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası ile Türkiye tarım politikası arasında uyum sağlanması amacıyla gerekli çalışmaların yapılması ve bu amaçla Avrupa Birliği' nin mali ve teknik yardımları öngörmesinin gerekliliği belirtiliyor. Hayvansal ve deniz ürünleri hususunda sağlık ve hijyen konusunda yaşanılan problemlerin çözümü için, Avrupa Birliği-Türkiye arasında Veteriner Sözleşmesi' nin sonuçlandırılması önem arzetmektedir.

III. Avrupa Ülkeleri Yerleşik Türk Vatandaşlarına, Hizmetlerin Tedariki ve Yerleşme Hakkı Hakkında Özgürlük Tanınması:
Ankara Anlaşması 13-14. maddeleri ile Katma Protokol' ün 41. maddesi gereği, Avrupa Birliği ülkelerinde yerleşik Türk vatandaşlarının istedikleri üye ülkeye yerleşim ve hizmetlere giriş hakkından eşit olarak yararlanabilmeleri amacıyla gerekli müzakerelerin ve teknik çalışmaların yapılması gerekliliği üzerinde duruluyor.

IV. Ekonomik Politikaların ve Sermaye Hareketlerinin Serbestleştirilmesi:
Avrupa Birliği ile Türkiye arasında başlatılacak bir makro ekonomik diyalog ile mali hizmetlerin ve sermaye hareketlerinin serbest dolaşımının (EASDAQ) sağlıklı bir biçimde işletilmesi.

V. İşçilerin Serbest Dolaşımı:
İşçilerin serbest dolaşımı hususunda, taraflar arasındaki mevcut hukuki anlaşmalardan doğan hak ve yükümlülükler konusunda, Avrupa Birliği' nin içerisinde bulunduğu istihdam koşulları çerçevesinde sözkonusu olan erteleme taleplerinin, Türkiye tarafından esnek bir şekilde değerlendirileceği ifade edilmiş ve Avrupa Birliği ülkelerinde yerleşik olan Türk vatandaşların, Avrupa Birliği sınırları içerisindeki serbest dolaşımlarının garanti altına alınmasına (aile birleşim hakkı, yerel seçimlerde oy hakkı, aktif çalışma ortamından sonraki emeklilik hakları, sınırdışı edilme) yönelik çalışmaların ortak bir şekilde yapılması gerekliliği ifade edilmiştir.

VI. Diğer Hususlar:

1. Endüstriyel Politikalarda İşbirliği:
Sanayi politikalarında işbirliği yapılarak, sektör ve işletmeler bazında ilişkilerin tesis edilmesi. Gümrük Birliği kapsamında öngörülen KOBİ' lere meslek eğitimi verilmesi ve ortak girişimciliğin teşvik edilmesi amacına yönelik çalışamaların devreye sokulması gerekmektedir.

2. Avrupa Birliği tarafından Finanse Edilen Eğitim Programlarına Katılım: Socrates, Leonardo, Youth For Europe eğitim programlarına katılımın sağlanması ve mali teşviklerin serbest bırakılması. III. Çok Yıllık Program bünyesinde KOBİ' lere sunulan 1997-2000 dönemini kapsayan projelere katılımın sağlanması. (BRE, Europartenariat, Entreprise, Euro-Infocenters, BC-NET)

3. Adalet ve İçişleri Alanlarında İşbirliği:
- Vize: Türk vatandaşlarına, özellikle işadamları, taşımacılar, akademisyenler ve öğrencilere yapılan vize uygulamalarının kolaylaştırılması
- Irkçılık ve yabancı düşmanlığı konularında hukukun gerektirdiği tedbirlerin etkili biçimde alınması
- Sosyal Güvenlik hakları açısından Türkiye vatandaşlarının, Avrupa Birliği vatandaşları ile eşit muameleye tabi tutulması amacıyla gerekli çalışmaların yapılması
- Uluslararası organize suçlar, uyuşturucu kaçakçılığı, kara para aklanması, terörizm ve kanunsuz (yasa dışı) göç alanlarında işbirliğinin oluşturulması amacıyla, gerekli eğitim projelerinin devreye konulması.

4. Tüketicilerin Korunması:
Avrupa Birliği' nde mevcut olan şebeke ile işbirliği içerisinde çalışmak.

5. Bilim ve Teknoloji:
V. Taslak Çalışma Programı bünyesinde Türkiye' nin, bu projelere katılımı ile birlikte teknik, idari ve mali desteğin sağlanması.

6. Ulaşım ve Haberleşme:
Pan-Avrupa Ulaşım koridoruna Türkiye' nin de dahil edilmesi ve koridorun İstanbul' a kadar genişletilmesi ve diğer projelere katılımın (ör: TINA, TRACECA) sağlanması.

7. Çevre ve Enerji:
Çevre kirliliği ile mücadele amacıyla, sıcak su enerji istasyonları kurulması konusunda gerekli çalışmaların yapılabilmesi amacıyla, teknik ve mali desteğin sunulması (Save, Altener, Thermie, Carnot, Corine ve GAP programları)

9. Kurumsal İşbirliği ve Politik Diyalaog:
Mart ve Ekim 1995 tarihli Ortaklık Konseyi toplantılarında bugüne kadar olan siyasi irade eksikliğinden dolayı kurulamayan diyaloğun telafi edimesi.

VII. Mali İşbirliği 6 Mart 1995 tarihli Avrupa Birliği Konsey üyeleri tarafından yapılan deklerasyon gereği, Türkiye' ye sanayi sektöründeki gerekli değişimlerin yapılabilmesi, Gümrük Birliği' nin bünyesindeki rekabetin yolaçacağı haksızlıkların telafi edilebilmesi ve Avrupa Birliği ile alt-yapı tesisini güçlendirmek amacıyla öngörülen mali işbirliği, bu amaca hizmet etmekten uzaktır.

Türkiye ile Avrupa Birliği arasında, Türkiye' nin hukuki ve idari yapısal uyumunun sağlanabilmesi amacıyla, konunun niteliğine uygun, teknik, idari ve mali yardımların öngörüleceği bir yeni mali işbirliği programının müzakere edilmesi gerekmektedir. (MEDA, KOBİ - Özel Sektör Kredileri - EIB)

Sonuç:
Bu strateji belgesinde sunulan hususlar, Ankara Anlaşması' nın 28. maddesinde öngörülen tam üyelik hedefine ulaşmak amacıyla, Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki ilişkileri güçlendirmeye yöneliktir. Bu amaçla;

- Doğal olarak, Türkiye- Avrupa Birliği ortaklık ilişkilerinin temelinde yatan dayanışma ilkesi gereği, mali işbirliğinin kesintisiz olarak ve Türkiye' nin Avrupa Birliği' ne entegrasyonu aşamasında doğabilecek sorunları çözüme kavuşturmaya yönelik biçimde işletilmelidir. Birlik üyesi ülkelerin (Yunanistan vetosu) ve kurumların (Avrupa Parlamentosu) Türkiye' ye karşı, dayanışma ilkesi ile bağdaşmayan hususları çözüme kavuşturması kendi iç sorunlarını teşkil etmektedir. Türkiye ile Avrupa Birliği arasında oluşturulan Gümrük Birliği' nden doğan, Türkiye' nin dış ticaret açığının giderek artmasına karşılık, Avrupa Birliği ülkelerinin Türkiye' ye yönelik yabancı sermaye akışı beklenen düzeyin çok altında kalmaktadır.

- İkinci husus, Ortaklığın ve Gümrük Birliği' nin işleyişi aşamasıda, Ortaklık Konseyi' nin düzenli olarak çalışması, mali işbirliğinin devreye sokulması; Avrupa Birliği' nin Türkiye' ye karşı Ankara Anlaşması' nda kaynaklanan hukuki yükümlülüğü kapsamındadır. Bu yükümlülüğün yerine getirilmesini engelleyen Avruğa Birliği üye devletlerin durumunun; yine Avrupa Birliği' ni kuran Roma Anlaşması' nın 5. maddesi kapsamında değerlendirilmesinin takdirinde, yine Avrupa Birliği' nin sorumluluk alanındadır.

Yukarıda bahse konu iki önemli konuda da, olumlu gelişmelerin sağlanabilmesi için, Türkiye' nin Ortaklık Anlaşması çerçevesinde öngörülen uyum çalışmalarını, Avrupa Birliği' nin katkıları ile öngörülebilir gelecekte yerine getirebilmesine bağlı olarak, tam üyelik objektifine (hedefine) ulaşılabilecektir.

HAKAN HANLI: "THE STRATEGY ON DEVELOPING RELATIONS BETWEEN TURKEY AND THE EUROPEAN UNION"
The report entitled "European Strategy for Turkey" written by the Commission of the European Union on March 4, 1998 and the report entitled "The Strategy on Developing Relations Between Turkey and the European Union" written by Turkey on July 17, 1998 shed light on how and to which degree the 1963 Ankara Agreement is implemented. Turkey has put together this strategy to underline the fact that "Turkey is eligible for full membership", as was stated at the Luxembourg summit of the European Union and it is necessaryto initiate cooperation progras between the Union and Turkey in fields such as the industrial field, free circulation of services, agricultural policies, transportation, energy, protection of the consumers, democracy and human rights. The strategy also calls the attention of the Council and the Commission to a series of changes that have to be made in the area of political will and financial instruments. The strategy document underlines the short comings of the March 4, 1998 document of the European Union and some important points that need to be taken into consideration. The following are the headlines of Turkey's strategy document: Introduction; Operation of the Customs Union; Agricultural Products; Freedom of Supply of Services to and Right of Settlement for the Turkish Citizens Residing in European Countries; Liberalisation of Economic Policies and Capital Movements; Free Circulation of Workers; and Other Issues (including Cooperation in Industrial Policies; Participation in Training Programs Financed by the European Union; Cooperation in the Fields of Justice and Internal Affairs; Protection of the Consumers; Science and Technology; Transportation and Communication; Environment and Enegy; Institutional Cooperation and Political Dialogue.

Elegans'a mail