MAVİ YOL-Dr. CAN FUAT GÜRLESEL 2002 YILI İÇİN 1 YILLIK YENİ EKONOMİ PROGRAMI ÖNERİSİ 2000 yılı başında uygulamaya konulan 3 yıllık ekonomik programdan dalgalı döviz kuruna geçilerek çıkılmasının ekonomi üzerinde yarattığı olumsuz etkileri önemli ölçüde göz ardı ederek uygulamaya konulan ve kısa sürede tekrar enflasyonla mücadeleyi hedefleyen Güçlü Ekonomi Programının ilk altı aylık sonucu ekonomide çok hızlı bir küçülme olmuştur. 3 yıllık orijinal programın temel hedefi enflasyon ile mücadele olarak belirlenmişti. Programın ilk yılı sonunda yapısal reformların uygulanmasındaki gecikme ile oluşan Kasım krizi bir yana bırakılırsa, enflasyon yıl sonunda yüzde 30’ların altına inmiş, ekonomik büyüme ise yüzde 5’in üzerinde gerçekleşmişti. Demek ki iktisat politikaları bütününde enflasyon ile mücadele edilirken ekonomik büyüme sağlanabilmektedir Şubat krizi ardından uygulamaya konulan Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı ise Kasım 2001 ayında enflasyon hedeflemesine geçişi öngörerek tasarlandığı için ekonomide çok güçlü bir daralma yaratmıştır. Bu program hedeflerinde ısrar edilerek enflasyon ile mücadelenin önceliğe alınması halinde 2002 yılının tamamında ekonomik küçülme sürecektir. İlk öncelik; reel ve mali kesimin Kasım ve Şubat krizleri sonrası tekrar sağlığına kavuşturulması ile ekonomide enflasyonist olamayan politikaların uygulanmasıyla ekonomik büyüme sürecine tekrar girilmesine verilmelidir. Bu nedenle Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı yerine, dış dünyadaki gelişmeleri de dikkate alarak 2002 yılı içinde uygulanacak 1 yıllık yeni bir program hazırlanmalıdır. 1 yıllık yeni programın temel hedefi; reel ve mali kesimi iç talebe bağlı olarak tekrar sağlıklı bir bünyeye kavuşturacak, enflasyonist etkileri sınırlı bir ekonomik canlanmanın yaratılması olacaktır. Bu program IMF ile 1 yıllık bir “Yakın İzleme Anlaşması” çerçevesinde ve Dünya Bankası’nın yapısal uyum kredileri ile desteklenen bir program olarak düzenlenmelidir. Programın temel 10 politikası şunlardır; Merkez Bankası 2002 yılında enflasyon hedeflemesine yönelik değil, mali piyasalarda yönlendirici ve düzenleyici, istikrarı sağlayıcı politikalar uygulamalıdır. 2002 yılı için Merkez Bankası döviz kurunda kritik müdahale sınırlarını (aylık, üç aylık) açıklamalı ve faiz silahını kullanarak müdahale etmeli, özellikle mali ve reel kesim için döviz kuru belirsizliğini ortadan kaldırmalıdır. 2001 yılı Kasım ayı içinde bankalar ile yeni bir gönüllü iç borç senetleri takası yapılarak 2002 yılı programına geçilmelidir. Merkez Bankası, bankalardan zorunlu döviz devirlerini 2002 yılı için % 20 oranında yeniden uygulamaya koyarak döviz rezervlerini arttırmalı, döviz karşılığı bankalara vereceği TL ile bankalar kredi hacmini genişletmeli ve reel kesimde enflasyonist olmayan canlanma başlatılmalıdır. Bankaların kredi plasmanları için kullanacakları kaynaklar karşılığı munzam karşılıklar ve disponibilite oranları indirilmelidir. Mali piyasalarda TL cinsi tüm tasarruf araçları üzerindeki vergi oranları 1 yıl için en aza, mümkünse sıfıra indirilmelidir. (repo, mevduat, tahvil, hazine bonosu, hisse senedi ve diğerleri) Bütçede, faiz dışı bütçe fazlası / GSMH oranı hedefi % 4 olarak uygulanmalıdır. KDV oranları, % 18 olan mallarda yılın ilk çeyreği için % 12’ye indirilmeli, her çeyrek dönemde 2 puan artırılarak yıl sonunda tekrar % 18’e çıkarılmalıdır. İşgücü üzerindeki vergiler ve kamu kesintileri 2002 yılı için azaltılmalıdır. Yabancı sermaye yatırımları önündeki tüm hukuki ve teknik engeller 2001 yılı sonuna kadar kanuni düzenlemeler yapılarak kaldırılmalıdır. 2000 ve 2001 yılı içinde gerçekleştirilen tüm yapısal reformların fiilen uygulanması için 2002 yılında azami çaba gösterilmelidir. Kamu kesiminde geniş kapsamlı idari ve personel rejimi reformu yapılarak kamu kesiminde çalışan sayısında önemli tasarrufa gidilmelidir. Bu yeni program önerisi kamu mali disiplininden uzaklaşmadan, vergi indirimleri ile toplam vergi matrahını ve yurtiçi tasarrufları genişletmeyi, aynı zamanda Merkez Bankası politikaları ile de parasal genişleme yaratmadan kredi tabanını genişletip ekonomik büyümeyi öngören, bu şekilde piyasalarda büyüme ve istikrar ile iç borç stokunu küçültmeyi hedefleyen bir anlayışa sahiptir. DR. CAN FUAT GÜRLESEL: “NEW ONE-YEAR ECONOMIC PROGRAM PROPOSAL FOR 2002” PThe “Program for Transition to a Strong Economy”, which was adopted after the February crisis and designed with the assumption that inflationary targets would be set after November 2001, caused a significant decline in the economy. Should anti-inflation remain to be the main target of this program, the economic decline will continue throughout 2002. In order to invigorate the real and financial sectors after the November and February crises, it is vital to adopt non-inflationist policies in an effort to restart a period of economic growth. In order to revitalize the economy, a new program should be adopted in 2002. Within the framework of this program, the Central Bank should play a guiding, regulating and stabilizing role in financial markets. It should increase foreign currency reserves and intervene in the market by using its interest rate tool. The tax rates on Turkish Lira saving tools should be decreased as much as possible within a year. Likewise, the VAT rate should be decreased to 12% in the first quarter and should be increased by 2% in every quarter until it goes back to 18%. All legal and technical obstacles against foreign capital investments should be eliminated by the end of 2001. All efforts should be made in order to put into practice the structural reforms adopted in 2000 and 2001. Finally, significant savings can be realized in the headcount of the public sector by comprehensive administrative and personnel reforms. The overall objective of such a program is to stimulate growth and stability in the market and to decrease the domestic debt stock.