MUSTAFA ELİAÇIK
Şark Saatçilik Dış. Tic. Ltd. Şti. / CEO

Zamanın ve Mekanik Saatçiliğin Başlangıcı

Şark Saatçilik CEO'su Mustafa ELİAÇIK ile saatin ve saatçiliğin tarihi hakkında görüştük.

Dünyanın herhangi bir yerinde saatin nasıl belirlendiğini hepimiz biliriz. İngiltere'deki başlangıç noktası olan Greenwich gözlem evinin doğusuna veya batısına gidildikçe boylamlar bize o anki yerel saati belirlemede yardımcı olurlar.
Oysa ki 17.yüzyıl denizcileri o günkü yelkenli gemilerini okyanusların güçlü akıntılarında ve o dayanılmaz fırtınalarında yönetmeye çalıştığı zamanlarda onlara kutup yıldızı ve pusuladan başka yol gösteren bir gösterge yoktu. Denizde yaşanabilecek felaketleri önlemek ve Kraliyet Donanmasının gemilerinin rotalarını doğru olarak bulabilmesi amacıyla İngiltere Kraliçesi Anne 1714'te çıkarttığı bir kararla hem bu problemin çözülmesine hem de bilmeden mekanik saatçiliğin temellerinin atılmasına neden olmuştur.
Newton ve Hooke gibi dönemin önemli bilim adamları konuyu ele almış, ancak bir başarı sağlayamamışlardır. Günümüzün uydu teknolojisi ile yönlendirilen ve denizcilikte halen geçerli olan "yerini saat değişimlerine göre belirleme" yöntemini keşfedenler, Londra'daki saat imalatçıları olmuştur.
Nesiller boyu saat imalatçıları birbirleri ile üstünlük yarışına girdiler: silindir çark, civalı saat ve ilk kronografın yaratıcısı George GRAHAM; marin kronometrelerinin James COOK, John FRANKLIN ve East India Company'nin gemilerini yönettiği John ARNOLD'un başlattığı Arnold&Son hanedanlığı...
Dünyanın başlangıç meridyenini belirleyen Greenwich'de kullanılan saat tüm dünyanın saatlerini ayarladığı saattir ve bu saat, eşsiz tecrübesiyle yüzyıllardır en hassas saatlerin üreticisi GRAHAM'dır. İngiltere'nin en önemli saat üreticilerinden GRAHAM, Fransa'daki BREGUET ile o dönemde başlattığı dostluk ile neredeyse tüm denizcilik tarihinin en önemli anlarını ayarlayan yeniliklere imza atmıştır.
Bu yeniliklerden Osmanlı donanması da nasibini almış ve büyük çoğunluğu İngiliz yapımı olan gemileri Graham ve Arnold'un saatleri ile yönlendirilmiştir. Osmanlı dönemindeki saat merakı İsviçre saatçilerinin 17.yüzyılda Galata bölgesinde yerleşmesi ve zamanla kendi ekollerini yaymaları ile başlamış, ünlü filozof J.J.Rousseau'nun babası olan Isaac ROUSSEAU'nun Topkapı Sarayı'nın sarkaçlı saatlerini namaz saatlerinin hassasiyetine göre ayarlaması için İstanbul'a gelmesi ve saatçiliği yayması ile devam etmiştir.
Günümüzde o narin minyatürleri ile tarihi yansıtan ve müzelerde merakla ve hayranlıkla izlenen antika saatler o dönemden kalma değerli parçalardır.



# # # # # # # #