NALAN ERKARAKAŞ Park Holding Sermaye Piyasaları Grup Başkanı President of Park Holding Capital Markets Group Mali Piyasalarda Yatırım Kararlarını Doğru Verebilmek !!! Volatilite ve belirsizlik günümüzde mali piyasalarda en çok karşılaştığımız iki kavram. Özellikle 90'lı yıllarda başlayan süreç mali krizlerin frekanslarının gitgide kısalması ve dalga boylarının artması gerek bireysel yatırımcıların gerekse kurumsal yatırımcıların doğru zamanda doğru yatırım kararı vermesinin önemini gittikçe attırıyor. Globalizasyonun arttığı ve paranın dolaşımında ulusal sınırların kalktığı günümüzde, sermaye ve para piyasalarında doğru kararlar verebilmek sadece yaşanılan ülkenin koşullarını izlemekle mümkün olmamakta uluslararası fon transferleri ve bu fonların yatırım tercihlerini de öngörmeyi gerektirmektedir. Bireysel çabayı aşan bir yoğunluk, birikim ve teknoloji gerektiren bu süreç bütün dünyada araştırma-geliştirme birimlerinin varlığıyla çözümlenmektedir. Yatırım bankaları ve aracı kurumlar bünyelerinde oluşturdukları araştırma geliştirme birimleriyle kendi ülkelerinde ve uluslararası piyasalardaki gelişmeleri eş anlı izleyerek gerek kurum portföylerini, gerekse yatırımcıların portföylerini yönetmelerini sağlayacak stratejiler üretmekte karar sürecini hızlandırmakta ve kolaylaştırmaktadır. Mali kurumlar olarak nitelendirebileceğimiz ve tasarrufların ekonomiye aktarılmasında aracı olan, yatırım bankaları ve aracı kurumların bünyesindeki araştırma geliştirme birimlerinin fonksiyonlarına baktığımızda esasen verilen hizmetleri beş ayrı grupta toplayabileceğimizi görüyoruz. Kurumsal Finansman, (Halka arzlar, şirket devir ve birleşmeleri vs.) Hazine işlemleri (Sabit getirili enstrümanlar) Portföy Yönetimi, Yurtiçi Yurtdışı pazarlama desteği Sonuç olarak özellikle yatırım bankaları ve aracı kurumlar için araştırma geliştirme birimleri servis ağlarının önemli bir unsuru haline gelmiştir. Nitekim, gelişmiş piyasalarda pek çok yatırım bankası son zamanlarda ortaya çıkan trendle bu birimi bir kar merkezi olarak değil, yatırım bankacılığının olmazsa olmaz bir unsuru olarak değerlendirmiş ve gelir getiren faaliyetlerinden bağımsızlaştırıp, ayrı bir şirket haline getirme kararı almıştır. Türkiye'de de son dönemde kısıtlıda olsa benzer uygulamayı seçen gruplar olmuştur. İyi bir AR-GE biriminin göstergesi olan şeyler bünyesinde bulundurduğu elemanların kalitesi, çalışma yöntemlerinin kalite ve çeşitliliği, analistlerin sağlam teorik bilgileri, kuvvetli analiz yetenekleri ve karar verme yönlendirme mekanizmasındaki tarafsızlıktır. Mali piyasaların korumasız aktörleri olan küçük yatırımcıların, piyasalarda yaşanan volatilite ve belirsizlikten korumalarının tek yolu ise, piyasaları kendi adlarına izleyen AR-GE birimlerinin çalışmalarından faydalanmaları ve yatırım kararlarını buna göre vermeleridir. Bu tür yatırımcıların önünde iki seçenek vardır. Bunlardan ilki ve zahmetli olanı, kurumların AR-GE birimlerinin yayınladıkları bültenleri eşzamanlı takip etmeleri ve yatırım kararlarını verirken bu bültenlerden alacakları veriler doğrultusunda hareket etmeleridir. Ancak, günümüzün değişken koşulları ve sürdürülen profesyonel yaşamlar, böylesi bireysel portföy yönetiminin çok zaman alacak olması nedeniyle zor bir seçim olacaktır. Bu yöntem ancak pasif yatırımcılar için yani belli hedef değerleme seviyeleri öngörerek portföy oluşturan ve bu hedefe ulaşıncaya kadar portföy seçimlerinde değişiklik yapmayı düşünmeyen yatırımcılar için anlamlı olmaktadır. İkinci ve daha yaygın olarak önerilen yöntem ise, küçük yatırımcıların tasarruflarını profesyoneller tarafından yönetilen kurumsal portföyler içinde değerlendirmeleridir. Dünyada sermaye piyasalarında özellikle de küçük yatırımcıların tasarruflarının değerlendirildiği yatırım fonları, bireysel emeklilik fonları ve profesyonel portföy yöneticiliğinin boyutları çok gelişmiş durumundadır. Türkiye'de ise onaltı yıllık sermaye piyasası geçmişine rağmen kurumsal portföy yönetimleri ve yatırım fonları halen istenen düzeye ulaşmamıştır. Yatırım fonları ve yatırım şirketlerinin portföy yönetim birimleri profesyonel yatırım uzmanlarının yönetiminde AR-GE birimlerinin yoğun desteği ile yatırımcılara piyasalardaki ani olumlu gelişmlerden en iyi şekilde faydalanmaları veya ani olumsuz gelişmelerden korunmaları veya minimum zarar görmeleri olanağını sağlar, özellikle değişik yatırımcı tiplerine göre çeşitlendirilen yatırım fonlarında küçük yatırımcılar risklerini akılcı olarak dağıtma fırsatı bulabilmektedir. Ancak bütün çabalara rağmen ülkemizdeki yatırım fonlarının toplam tutarı 6 milyar USD'a ulaşmıştır. 237 adet fondaki toplam yatırımcı sayısı ise 855.000 adettir. Bu adedin % 88'ide tasarrufu 10 milyar TL'na kadar olan yatırımcılardan, yani küçük yatırımcılardan oluşmaktadır. Yatırımcılar fonlara yatırım yaparak hisse senedi veya para piyaslarındaki performans beklentisine göre yatırım kararlarını veriyor, A ve B tipi fonların da kendi içindeki gruplandırmalardan faydalanarak tercihlerini hisse senetlerinde belli bir sektöre kaydırabiliyor veya para piyasalarına yatırım yaparken hazine bonolarının ağırlığının yüksek olduğu B tipi tahvil bono fonu ile O/N getiri sağlayan B tipi likit fon veya yabancı kıymet fonuna yatırım yapabiliyor, hatta altına bile yatırım yapma imkanı bulabiliyorlar. Böylelikle küçük yatırımcılar, kurumların bünyelerinde önemli yatırımlar yapılarak oluşturulan AR-GE birimlerinin hizmetlerinden yatırım fonları ve portföy yönetim birimleri vasıtasıyla çok düşük maliyetle en üst düzeyde servis alabiliyorlar ve birikimlerine rasyonel getiriler elde edebiliyorlar. Öte yandan yatırım fonları ve bireysel ya da kurumsal portföy yönetimi hizmetlerinin gelişmesi ve mali piyasalarda ağırlığının artması kurumsal yatırımcı niteliğini taşıdıkları için süreç içerisinde gerek borsada gerekse faiz piyasasında yoğun dalgalanmaların önüne geçeceği için volatiliteyi de azaltacak ve yatırımlarda istikrarı sağlama konusunda önemli bir aktör olacaktır. TAKING ACCURATE INVESTMENT DECISIONS IN FINANCIAL MARKETS!!! Today's financial markets are characterized by volatility and uncertainty which makes decision making ever harder. Yet, in today's globalizing world where national boundaries are removed for the circulation of money, accurate decision making requires an understanding of international fund transfers and investment preferences in addition to monitoring developments at home. This need on the part of investors has been met through the establishment of R&D (research and development) units in the world. R&D organizations offer a wide array of services including but not limited to corporate financing, treasury transactions, portfolio management and marketing support. However, it is generally the small investor who is left unprotected in financial markets. Today, small investors also make use of R&D services through investment funds, private pension schemes and professional portfolio management. While the use of these tools increase in the world, the total volume of investment funds in Turkey has only reached 6 billion dollars and the total number of investors in a total of 237 funds is 855.000.