KAYA TUNCER Ege Serbest Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Aegean Free Zone Chairman of the Board & CEO Ege Serbest Bölgesi Sanayi devrimi ile gerçekleşen "sermaye yoğun" ekonomik yapının yerini, yaşamakta olduğumuz yüzyılda "bilgi ve teknoloji yoğun" bir ekonomik yapı almıştır. Bu itibarla günümüzde bilgi ve teknoloji üretimi hayati bir önem kazanmış ve gelişmenin ana öğesi haline gelmiştir. Ancak bilim ve teknoloji üretmek tek başına yeterli değildir. Aynı zamanda bu bilimsel faaliyetler ve teknolojik gelişmelerin sonuçlarını ekonomik faydaya dönüştürebilme yeteneğine de sahip olmak gerekmektedir. Ege Serbest Bölgesi Türkiye' de en fazla yabancı sermaye ve teknoloji yatırımı olan serbest bölgedir. Bu ve diğer yönleriyle, Ege Serbest Bölgesi aşağıda saydığımız serbest bölgelerin kuruluş amacına uygun olarak gelişimini sürdürmüş ve sürdürmeye de devam etmektedir. Türkiye'nin Serbest Bölgelerden Beklediği Faydalar Serbest Bölgelerin Türkiye' ye sağladığı faydalar: Ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerin gelmesine imkan sağlanması, Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarlarda ve zaman kaybı olmadan temin edilebilmesi, Sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretiminin gerçekleştirilmesi ve ülkenin rekabet gücünün arttırılması, Türkiye dışından gelen malların transit olarak diğer ülkelere satılması, Yeni istihdam imkanlarının yaratılması, İhracatın arttırılması olarak özetlenebilir. Serbest Bölgelere yerli/yabancı yatırımları daha cazip hale getirmek ve bu sayede bahsedilen ekonomik ve sosyal faydaları sağlayabilmek için, Türkiye' de Serbest Bölgelerde vergi muafiyeti teşvikleri uygulanmaktadır. Bugün Türkiye' de toplam 21 serbest bölgede 3398 firma faaliyette bulunmaktadır. Serbest bölgeler, Türkiye'de kurulmaya başladığı 1988 yılından buyana, ülke ekonomisine 60 milyar dolara yakın toplam ticaret hacmi ile katkı sağlamışlardır. Bugün itibarıyla serbest bölgelerde toplam 28.000 kişilik istihdam yaratılmış durumdadır. Ege Serbest Bölgesi ve ESBAŞ Ege Serbest Bölgesi, fiili olarak 1991 yılından itibaren gelişimini sürdürmekte ve ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır. Ege Serbest Bölgesi, devlet ile ESBAŞ arasında yapılan yap-işlet-devret sözleşmesi çerçevesinde ESBAŞ tarafından kurulmakta ve işletilmekte olup, özel sektör tarafından kurulup işletilmekte olan Türkiye'deki ilk serbest bölgedir. Bölgedeki tüm altyapı ve gerekli üstyapı yatırımları ESBAŞ tarafından gerçekleştirilmektedir. Ege Serbest Bölgesi İzmir'in Gaziemir ilçesinde 2.2. milyon m2 lik bir arazi üzerinde kurulmaktadır. Bölgede 59'u yabancı olmak üzere toplam 347 firma faaliyette bulunmaktadır ve toplam yatırım 200 milyon dolara yaklaşmıştır. Bölgenin kuruluş çalışmalarının başladığı günden bugüne kadar geçen 12 yıllık sürede toplam ticaret hacmi 12 milyar dolara ulaşmıştır. Bugün itibarıyla Ege Serbest Bölgesi'nde yaratılan istihdam 9.500 kişi olup, Türkiye'deki tüm serbest bölgelerde yaratılan istihdamın % 35' idir. Ege Serbest Bölgesi Türkiye' de en fazla yabancı sermaye yatırımı olan ve en fazla teknoloji yatırımı yapılan serbest bölgedir. Son on yılda Türkiye'ye yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının % 7' si Ege Serbest Bölgesine yapılmıştır. Kendi alanlarında dünya lideri olan ve kendi teknolojilerini kendi üreten yabancı sermaye yatırımları sayesinde, İzmir ve çevresinde ileri teknoloji kullanabilen yetenekli işgücü yaratılmış ve bu teknolojilerle uyumlu üretim yapabilen yan sanayi oluşmuştur. Amerikan Eldor, Delphi Packard, Delphi Diezel Systems, Alman Hugo Boss, Enercon Fransız FTB, Kanadalı Oz Optics, İngiliz Safe Spice, Hollanda/İsveç ortaklığıyla kurulan Akzo Nobel gibi firmalar kendi sektörlerinde lider ve teknoloji üreten firmalar konumundadır. Ayrıca, Vestelkom Telekomünikasyon, Cidaş Jant San., Cevher Jant, Hidromek İş Makinaları, Beşer Balata ve Ege Fren gibi firmalar da bölgede üretim faaliyetleri olan yerli firmalar olup, kendi sektörlerinde teknoloji üretmekte veya en son teknolojileri kullanarak uluslararası pazarlarda rekabet etmektedirler. Bugün Ege Serbest Bölgesi'nde kapalı depo, ofis ve üretim binaları toplam alanı 350.000 m2'yi aşmış bulunmaktadır. Bu yapılaşma ile birlikte bölgenin peyzajına ayrı bir önem verilmekte olup, yeşil alanlar geliştirilmekte ve ağaçlandırma çalışmaları mevsimine göre sürdürülmektedir. Yukarıdaki kısa açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, Ege Serbest Bölgesi kuruluş amacına uygun olarak gelişimini sürdürmektedir. Ege Serbest Bölgesi'nin 2012 yılında tamamen dolacağını planlamaktayız. 2012 yılına gelindiğinde, yıllık tica-ret hacminin 5 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşeceğini ve toplam istihdamın 30.000 kişi cıvarında olacağını öngörmekteyiz. ESBAŞ Sosyal Tesisleri Ege Serbest Bölgesi bugüne kadar sağladığı gelişim ile yerli/yabancı yatırımcılar için bir çekim merkezi haline gelmiştir. Çağdaş bir endüstri merkezinin sahip olması gereken tüm sosyal tesisler ESBAŞ tarafından bölge içerisinde kurulmuş olup, ISO 9002 standartlarında hizmet vermektedir. Çalışanların mutluluğunu ve bölgedeki firmaların başarısını temel alan anlayışla kurulan ve işletilen bu tesisler şunlardır. ESBAŞ Çocuk Yuvası : 0-6 yaş arası çocuk bakımı ve okul öncesi eğitimine yönelik olarak tasarlanan ESBAŞ Çocuk Yuvası, 250 çocuk kapasiteli olup, bölge çalışanlarının çocuklarına hizmet vermektedir. Spor Salonu: Bölge firmaları arasında organize edilen Basketbol, Voleybol, Hentbol, Masa Tenisi gibi turnuvaların yanı sıra çeşitli konser ve folklör gösterilerine de hizmet vermektedir. Açık Spor Alanları: Bölge içerisinde muhtelif yerlerde kurulan açık spor alanlarında, açık hava sporları yapılabilmekte, çalışanlar özellikle öğle tatillerini spor yaparak değerlendirebilmektedirler. Restoran: Firmalar misafirlerini ağırlamak ve yemekli toplantılar yapmak için bu hizmetten yararlanmaktadırlar. Kafeterya: Kuruluş aşamasında olan veya 10 kişiye kadar çalışanı olan firmalara hergün tabldot ve fast food yemek hizmeti verilmektedir. Kantinler: Çalışanların yoğun olduğu bölgelerdeki kantinler, çalışanların yiyecek, içecek ihtiyaçlarına anında cevap vermektedir. Müşterek İş Yeri Hekimliği: SSK ile anlaşmalı olarak bölge çalışanlarına, acil tıbbi müdahale gerektiren durumlarda veya periodik sağlık kontrolleri ve muhtelif rahatsızlıklar için hizmet vermektedir. Full-time olarak 1 doktor ve haftanın belli günleri gelen 1 dahiliye mütehassısı görev yapmaktadır. Diş Kliniği: Protez yapımı, diş çekimi ve bakımı ile diş hastalıklarının giderilmesine ve önlenmesine yönelik hizmet vermektedir. ESBAŞ Mutfak 6000 (Endüstriyel Mutfak): Bölge çalışanlarının tüm yemek ihtiyacı, ESBAŞ Endüstriyel Mutfağı tarafından karşılanmaktadır. Ege bölgesinin en büyük ve en hijyenik mutfağıdır. Bugün itibarıyla 8.500 bölge çalışanına 7 gün 24 saat yemek hizmeti verilmektedir. ESBAŞ Tanıtım Faaliyetleri Ege Serbest Bölgesinin gelişiminde ve dolayısıyla yabancı sermaye yatırımlarının çekilerek ülkeye yeni teknolojilerin kazandırılmasında tanıtım çalışmalarının önemi büyüktür. ESBAŞ tarafından düzenlenmekte olan, ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya gibi sanayileşmiş ülkelerin dünya çapında firma temsilcilerinin katıldığı "Ülke İş Geliştirme Günleri"nde, bu firmaların temsilcileri ile yerli firmalarımızın yöneticileri bir araya gelerek karşılıklı görüşme imkanı bulmaktadırlar. Bu sayede, bir taraftan iki ülke arasındaki ticaretin gelişmesine katkı sağlanmakta, diğer taraftan da firmalar arası işbirliğinin gelişmesi için ortam yaratılmaktadır. Programın başladığı Ekim 2001'den bugüne kadar, "Ülke İş Geliştirme Günleri" vesilesiyle 3000 civarında, yerli/yabancı işadamı Ege Serbest Bölgesi'ni görme imkanı bulmuş, ilgili tüm ülkelerin büyükelçileri toplantılara bizzat katılarak ticaret ve işbirliğinin gelişmesi için katkı sağlamışlardır. ESBAŞ, Türkiye' de ilk kez, 1. ve 2. "Offset İş Geliştirme Günleri" adı altında düzenlediği toplantılar ile Türkiye' deki Offset uygulamaları hakkında iş adamlarımızın bilgilendirilmesini sağlamış, yeni iş birliktelikleri için imkan yaratmıştır. Bu toplantılara Boeing, General Electric, Lockheed Martin, Raytheon gibi teknoloji üreten dünya devi firmaların üst düzey temsilcileri katılmışlar ve Türk firma temsilcileri ile karşılıklı görüşmelerde bulunmuşlardır. ESBAŞ, ayrıca 11 Temmuz 2003 tarihinde "Ar-Ge ve Teknoloji" konulu bir konferans düzenleyecek olup, iş ve bilim dünyasından dünyanın ve ülkemizin önde gelen isimlerini bir araya getirecektir. Bu toplantılar sayesinde dünyanın lider firmalarının anahtar yöneticileri ile Türk işadamları bir araya gelmekte, kendi alanlarındaki teknolojik ilerlemeler hakkında birbirleriyle görüş alış verişinde bulunmakta ve Ege Serbest Bölgesi'ni tanıma imkanı elde etmektedirler. Tanıtım çalışmalarına ilave olarak, Ege Serbest Bölgesi'ne yapılan heyet ziyaretlerinde ziyaretçilere brifingler verilmekte ve bölge gezdirilmektedir. Ayrıca bölgeye yatırım yapması muhtemel yerli/yabancı firmalar ziyaret edilerek bilgilendirilmekte, bölgeye yatırım yapmaları halinde sağlayacakları faydalar kendilerine detaylı ve sayısal bir şekilde sunulmaktadır. Ege Serbest Bölgesi'ndeki gelişmeler zaman zaman hazırlanan basın bültenleri ile kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde faaliyet gösteren ESBAŞ Liason Ofisi vasıtasıyla tanıtım çalışmaları A.B.D.'nde de yapılmaktadır. Ayrıca yurtiçinde ve yurtdışında birçok toplantı ve fuar etkinliklerine katılınarak, Ege Serbest Bölgesi'nin tanıtımı yapılmakta, dünyadaki gelişmeler takip edilmektedir. ESBAŞ, bazı sponsorluk çalışmaları ile Ege Serbest Bölgesi'nin tanıtımının yanı sıra ülkemizin ve İzmir'in tanıtımına da katkı sağlamaya gayret etmektedir. Bu çalışmalar arasında, 2002 yılı Class 1 Offshore Hızlı Tekne Dünya Şampiyonası'nın İzmir de yapılan 5. etabına sponsor olunmuş, İzmir ve Türkiye'nin tanıtımına önemli bir katkı sağlamıştır. Bu yarışlar dünyada 120 TV kanalı tarafından yayınlanmıştır. "Diğer Kutsal Topraklar" adı altında, Anadolu'nun hıristiyanlık dini tarihi açısından önemini anlatan ve A.B.D.'de gösterilecek olan belgesel filme sponsor olunmuştur. Bu belgesel filmin 130 milyon hane tarafından izlenmesi beklenmektedir. ESBAŞ Türkiye'yi bilhassa ABD'de daha kapsamlı tanıtacak bir belgesel dizi üzerinde de ayrıca çalışmaktadır. Uzay Kampı Türkiye ve Uzay Bilimleri Eğitimiyle Küresel Dostluk Vakfı Bir ESBAŞ girişimi olan Uzay Kampı Türkiye ve buna paralel olarak ABD' de kurulan "Uzay Bilimleri Eğitimiyle Küresel Dostluk Vakfı" Ege Serbest Bölgesi'nin tanıtımında çok büyük bir öneme sahiptir. Uzay Kampı dolayısıyla bölgemizi ziyaret eden aileler, bir taraftan çocuklarının bir kamp ortamını yaşamasını sağlarken diğer taraftan da ESB'yi gezerek incelemelerde bulunmaktadırlar. Ege Serbest Bölgesi'ni ziyarete gelen veya Ülke İş Geliştirme Günlerine katılan işadamları ve resmi heyetlere Uzay Kampı Türkiye'yi gezdirmekten onur duymaktayız. Uzay Kampı Türkiye ülkemizin imajına olumlu bir katkı sağlamakta, özellikle bilim ve teknoloji alanında Ege Serbest Bölgesinin ne kadar ileride olduğunu göstermekte ve teknoloji yatırımı yapmayı düşünen yabancı yatırımcılara referans teşkil etmektedir. Uzay Kampı Türkiye'de 7-17 yaş arası çocuk ve gençler uygulamalı olarak fen bilimlerine yönelik eğitimler almakta ve takım halinde çalışmayı öğrenmektedirler. 2002 yılında, vakıf aracılığıyla Yunanistan- dan 26 çocuk gelmiş ve hem Uzay Kampı programlarından faydalanmışlar, hem de kamptaki diğer Türk çocukları ile geleceğin dostluklarını kurmuşlardır. Vakıf bu yıl yurtdışından 500 çocuğun kampta eğitim almalarını sağlamayı hedeflemektedir. Bu sayı önümüzdeki yıllarda artacak olup, her yıl 2000 civarında Türkiye'den ve çevre ülkelerden başarılı çocuklara kampta eğitim verilmesi hedeflenmektedir. Vakıf, 13-19 Temmuz 2003 tarihlerinde Küresel Dostluk Gençlik Uzay Zirvesi düzenlemektedir. Bu zirvede uzaya gönderilecek tohumlarla ilgili olarak geliştirilen "Tohum Projesi" hakkında gençlerin yaptığı çalışmalar da ele alınacak ve kamuoyu bilgilendirilecektir. AEGEAN FREE ZONE Aegean Free Zone has been active since 1991. The Zone was established and is operated by ESBAŞ within the scope of a build-operate-transfer agreement between the State and ESBAŞ. All the infrastructure and superstructure-related investments are carried out by ESBAŞ. Currently, there are 347 firms in the Aegean Free Zone that are active and 59 of these are foreign companies. So far, close to 200 million dollars worth of investments have been made in the Zone. Among the operating foreign companies are Delphi Packard, German Hugo Boss, Akzo Nobel, etc. whereas the domestic ones include Vestelcom Telecommunications, Hidromek Construction Machinery and Beşer Brake-linings, among others. In addition to the business and industrial investments within the campus of the Free Zone, ESBAŞ has so far constructed a day care center, a gym, open air sports fields, a restaurant, cafeteria, canteens, a clinic, dental clinic and an industrial kitchen. ESBAŞ is also engaged in various activities to promote the Aegean Free Zone home and abroad. "Business Development Days", "Space Camp Turkey" and "Foundation for Global Friendship through Education of Space Sciences" are some examples to these promotional initiatives.