DR. BAHADIR KALEAĞASI TÜSİAD (Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği) Daimi Temsilcisi, Brüksel EU Brussels Representative For Turkish Association Of Industrialists and Businessmen (TUSIAD) AKILLARDA KALACAK TÜRKİYE İmaj ve tanıtıma sadece Türkiye değil, tüm ülkeler önem verir. Türkiye bu sorunu, retoriğe dayalı ifadelerle tartışmak yerine, gerçekçi ve somut nitelikleri öne çıkan stratejilerle aşabilir. Türkiye'nin başta Avrupa olmak üzere, dünyada daha iyi tanıtılması gereği, ülkenin hemen hemen hiç değişmeyen tartışma konularından biridir. Devletin en üst kademelerinden kahvehanelere, köşe yazılarından misafirlik sohbetlerine, akademik ortamlardan televizyonlarda her nedense geceyi yarılayarak bir sonraki iş gününün ilk saatlerine sarkan tartışma programlarına, kitlesel etki sahibi bir tartışma alanıdır bu. Çoğu zaman da aynı kesin sonuçlara ulaşılır: - Bunlar bizi hiç sevmiyorlar, ağzımızla kuş tutsak da nafile... - Hata aslında bizde, kendimizi tanıtmayı hiç bilmiyoruz... - Bu iş çok para ister... - Ne gerek var, biz bize yeteriz.. - Türkiye'de yaşayanlarda bu kafa varken, daha çok tartışırız... Tanıtım stratejisi tabii, esasen salt retoriğe dayalı bu tutumları aşmış ciddi, bilimsel çalışmalar da yapılıyor günümüzde Türkiye'de. Bazı kurumların, derneklerin, vakıfların, şirketlerin, dış resmi temsilciliklerin ve ilgili bakanlık birimlerinin de önemli etkinlikleri giderek artıyor son zamanlarda. Ayrıca, genel bir strateji ve eylem planı için bu konuda deneyimli kişilerden oluşan önemli bir girişim de mesafe kaydetmeyi sürdürüyor. Artık sonu gelmeyen bu tanıtım tartışmasını, yöntemi, içeriği ve hedefleri yenilenmiş bir şekilde yeniden kurgulamanın zamanı geldi. O kadar çok boyutlu bir konu ki bu. Siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel etkileri dikkate alınacak olduğunda, tek elden merkeziyetçi bir anlayışla uygulanabilecek sürekli bir politika olanaklı değil. Başarılı Model Fakat en genel çizgileriyle bir '21. Yüzyıl Türkiyesi' ülküsü çevresinde oldukça kapsamlı bir strateji gerekli yine de. Birçok başarılı ülke modeli var ve bunlarla kıyaslama yapıldığında, Türkiye'nin zayıf olduğu herkesin malumu. Doğal olarak, tanıtım derken bir ülkenin bilimsel analize dayalı bir şekilde dış dünyaya nesnel takdimi değil söz konusu ettiğimiz şey. Dünya üstündeki her ülke kendi görüntüsünü sahip olduğuna inandığı en olumlu unsurlarla süslemek ister. Bir bakıma dünya sahnesinde varoluş ve kimlik sorunudur aslında bir ülke için tanıtım stratejisi belirlemek. Diğer yandan da ne kadar gerçekçi olur ve somut niteliklere dayanırsa, o kadar başarılı olacak bir strateji. İspanya, Güney Afrika ve ABD Örneğin Ispanya, 1986 yılında Avrupa Birliği tam üyeliğini kazanmasıyla birlikte girdiği muazzam ekonomik ve sosyal dönüşümü sayesinde kimlik yenilerken 'Ispanya tutkudur' sloganıyla çıkmıştı dünya sahnesine. Adı geçen tema altında, mimariden müziğe, girişimcilikten modaya birçok alan işlendi. Başka bir örnek, 'apartheid' dönemi sonrasında Nelson Mandela liderliğindeki 'Yeni Güney Afrika' kampanyasının elde ettiği başarıdır. ABD ise, 'Amerikan rüyası' temasını ekonomiden, dış politikaya kadar birçok alanda, 21. Yüzyıl yorumlarıyla süsleyerek devam ettirmekte. Washington tüm kurumlarıyla son derece sistemli çalışıyor. Mısır'ın terörle kana bulanan Nil Vadisi'ni tekrar bir çekim merkezi haline getirmesinde, firavun maceraları anlatan uluslararası 'best seller' kitapların rolü de hayli ilginç bir vakadır. Hedefler "Türkiye için bir tanıtım stratejisinin hedefleri ne olmalı?" sorusuna verilecek genel yanıtlar belli: Avrupa Birliği tam üyeliği: Avrupa kamuoyu siyasetçileri üzerinde Türkiye ile ilişkiler açısından belirleyici bir role sahip. İyi anlatılan bir Türkiye'nin, Avrupa kamuoyundaki olumsuz imaj sorununu yeterli ölçüde aşması olası. Ekonomi: Tanıtımın maddi getirisi, beraberinde daha da iyi tanıtımı getiriyor. Yabancı sermaye, ihracat, turizm, kültürel ürünler, uluslararası ihaleler ve mali piyasalar başarılı bir tanıtımın doğrudan olumlu etkileyeceği alanlar. Yurttaşlar: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının uluslararası ilişkileri de bir hayli önemli. İyi imaj sahibi bir ülkenin yurttaşları, birer birey olarak bundan yararlanmakta. Sosyal, kültürel ve mesleki ilişkilerinden tutun da, vize sorunlarına kadar uzanan somut sonuçlar almak olası. Her tanıtım stratejisinin kaçınılmaz olarak dikkat etmesi gereken bir zorunluluk var: Çağın ruhunu yakalamak. Günümüzde iyi bir ülke görüntüsünü belirleyen etkenleri alt alta yazdığımızda aslında Türkiye açısından tanıtım stratejisinin çok ötesinde, kapsamlı bir '21. Yüzyıl Toplumu Projesi'nin ana hatları da vurgulanmakta: Demokrasi ve hukuk devleti, dinamik piyasa ekonomisi, yolsuzluklara karşı etkili mücadele etmek ve düşük suç oranı, kadın-erkek eşitliğini sağlamaya yönelmek ve sosyal dengeler, bilgi toplumu ve yeni teknolojiler, çevreyi koruma ve yenilikçi mimari, kültürel mirasa özen ve çağdaş sanat, sportif başarılar, yaşam kültürü. Bu çerçevede Türkiye 'Ne yapmalı?' sorusuna verilecek yanıtlar saymakla bitmez. İlk akla gelenleri şöyle sıralayabiliriz: Eski görüntüyü silebilmek: Yeni Türkiye eski görüntünün yerini almalı. Türkiye aslında bu hedefe zaman zaman, özellikle 1990'lı yılların en başında ve sonunda biraz yönelir gibi oldu. Şimdi yeni bir fırsat penceresi var. Çeşitlilik ve zenginlik: Siyasi yapı, kültürel kimlik, ekonomik potansiyel ve turizm bölgeleri gibi her alanda 'çeşitlilik' ve bunun getirdiği 'zenginlik' kavramlarına odaklanmalı. Örneğin ülkemizin Hititler, Antik Yunan, Bizans ve Selçuklulardan, bugüne uzanan kültürel, etnik ve tarihsel mirasına hak ettiği önem verilmeli. Toplumsal Psikoloji Balkanlar'dan, Akdeniz, Karadeniz ve Hazar havzalarına açılan Avrasya ekseni ve bunun Türkiye'nin etnik köken zenginliğine izdüşümleri iyi değerlendirilmeli. Aslında bir noktadan sonra toplumsal psikoloji devreye giriyor: Uluslararası ilişkilere açık, kendi ve dış dünya ile barışık bir toplum olmak önemli bir erdem. Çağdaş sanat: Kültürel tanıtım aynı zamanda siyasi ve ekonomik ilişkilerin itici gücü olarak değerlendirilmeli. Bu nedenle, çağdaş, yaşayan ve yaratıcı Türk sanatına özel önem verilmeli. Öz değerler: Olumlu Türkiye imajına ışık tutan öğeler iyi değerlendirilmeli. Konukseverlik, dinamik özel sektör, laik ve müslüman ülke, ünlü isim ve markalar. Olumsuzluklarla mücadele: Türkiye imajına ait olumsuzlukları değiştirecek bir içerik geliştirilmeli. Odaklanılması gereken en ciddi olumsuz veya yanlış yargılar şunlar: Antidemokratik askeri rejim, tarım ülkesi, Arap-Hint karışımı medeniyet, ikinci sınıf vatandaş kadınlar, Batılılaşmış binde birlik bir azınlık dışında geleneksel köylü toplum, rüşvetçilik, Ortadoğulu miskinlik, kaliteye karşı özensizlik. Hitap Edilecek Yere Dikkat İletişim stratejisi: Batı kamuoyuna yönelik iletişim stratejileri yerel ve sosyoekonomik boyutlara göre düzenlenmeli. Her Avrupa toplumunun dilini, kendine has önceliklerini, Türkiye'ye bakış açısını dikkate almalı. ABD'de eyalet gruplarına göre farklı söylemler geliştirmek gerek. Kullanılacak iletişim araçları arasında, uluslararası medyadan çok, daha ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde etkili medya tercih edilmeli. Bu yaklaşım aynı zamanda iletişim stratejisini oluşturacak ve yürütecek profesyonel kadrolar açısından da gerekebilir. Etkili olacak bir tanıtım stratejisi için çıkılan yol, Türkiye'nin daha iyi bir geleceğe ulaşmasında önemli bir rol oynayacak. Daha iyi bir tanıtım, daha iyi bir Türkiye'yi zorunlu kılıyor. O zaman artık 'kendimizi iyi tanıtamıyoruz' söylemi de, kültürel mirasımızın mizah bölümünde folklorik bir anı olarak yerini alır. A TURKEY TO REMAIN IN MIND Not only Turkey but all countries give importance to image and promotion. Turkey can overcome this problem not through rhetorical arguments but rather through realistic and sound strategies . Promotion is multi-dimensional with its political, economic, social and cultural aspects. There is a need for an overall strategy for a "Turkey in the 21st century". Turkey's promotion strategy should focus at the following: Turkey's membership to the EU, Economy in general, and trade relations in particular, International relations of Turkish citizens, Democracy and the rule of law, Dynamic market economy, Effective fight against corruption and a low crime rate, No discrimination based on gender and observing the social equilibrium, Information society and new technologies, Protection of the environment and innovative architectural designs, Respect for cultural heritage and contemporary arts, Success stories in sports, Savoir-vivre. In efforts towards achieving a good promotion strategy, Turkey should ensure that: The new vision of the country replaces the old one, Diversity and richness are emphasized, Contemporary Turkish arts receive utmost attention, Traditional values are emphasized, The negative impressions are eliminated, Regional and national characteristics of different countries are taken into consideration. A better promotion calls for a better Turkey. A better promotion strategy will pave the way for a better future for Turkey.