   |
Yazının özeti, "etik, herkese gereklidir. Hatta etik olmak, kazandıran bir yaklaşımdır." Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) kamuda ahlaki değerler araştırması geleceğin dünyasını hayal edenler için altın ipuçları taşıyor. "PUMA" adlı raporda OECD, tüm dünyada kamu sektöründe ahlaki değerlere yönelişe dikkat çekiyor. Türkiye'de de 1992 yılında TÜGİAD "İş Ahlakı ve Türkiye'deki İş Ahlakına yönelik tutumlar" konulu bir araştırma yapmış, yine aynı yıl TÜSİAD, MCHUGH'un "Ethics in Business now" adlı kitabının çevirisini yayınlamıştı. PUMA raporuna göre, OECD ülkeleri hükümetlere karşı güvenin yitirilmesiyle yakından ilgileniyor. Rapor, ahlaki değerlerin (etik değerlerin) kamu yaşamında önemli bir kamusal ve politik mesele halini aldığını açıklarken aşağıdaki şu konuların da analizini yapıyor: » Ahlak değerlerini gerektiren analizler, kamu yönetiminin biçim değiştirmesiyle değişen hatırlanması gereken konular » İyi yönetimler oluşturmak için istenmeyen yönetimlere karşı yapılan düzenlemeler. Bunlar ahlaki değerlerin altyapısı olarak tanımlanıyor. » Katılımcı 9 ülkedeki ahlaki değerlerle ilgili konuların özeti ve bu konuda trend ve yaklaşımlardaki farklıklar ve stratejiler » Eski sistem kamu yönetimiyle yeni sistem kamu yönetimi arasındaki potansiyellerin tartışılması. OECD'nin kamu sektöründeki etik değerler konulu raporunda bu yönelişler özetle şöyle sıralanıyor: Kamu sektörünün artan ticari özelliği, kamu ile özel sektörün değişen ortak yanları, değişen değerdeki birlikteliklerin sonucu olarak yeni sorumluluklar öne sürülüyor. Hükümetin görevinin azaltılmasının yeni yolları aranıyor. Bir Ahlak Değeri Alt Yapısı 9 OECD ülkesi, üç ana kampa ayrılıyorlar: Etik yönetim için oluşturulan sistemlerdeki açıkları belirlemek ve kapatmak için çalışma yapanlar (Hollanda, Norveç, Finlandiya, Birleşik Krallık ve ABD); bütün kamu yönetimi reformları için ilişkilerde etik yönetime yeniden odaklananlar (Avustralya, Yeni Zelanda); kamu sektörünün modernizasyonunu yapanlar (Meksika ve Portekiz). Tüm bu ülkeler, kamu hizmetlerini motive etmeye, değerlerini belirlemeye çalıştılar. Dokuz ülkenin beşi, geçen son beş yıl ve gelecek altıncı yıl için yeni bağlantı formülleri buldular. Bazı ülkeler, kamu hizmetleriyle bireysel kurumların arasında belirli nesnellikler ve misyon oluşturuyor. Aynı zamanda bu ülkelerde şeffaflığa doğru da bir eğilim var. Kamu çalışanlarının finansal meraklarını ortaya çıkartan talepler geliştiriliyor. Bu, detaydan çok, geniş bir yönlendirmeyi, kamu yönetimindeki geniş trendleri kontrol altına alıyor. Kamu Yönetimine Etik Yönetim Kamu yönetimine etik yönetim konusu, bu ülkelerin kendi etik alt yapılarından emin olup olmadıklarını ve bunun geniş kamu yönetimindeki reformları cesaretlendirip cesaretlendirememe sorusunu ortaya atıyor. Örneğin kuralları azaltmak, yanlışlıklara ve başarısızlıklara daha çok göz yummak gibi. Ülkeler, kendi politik ve yönetme geleneklerine dayalı kendi sonuçlarını çıkartacaklar. Ülkelerin kamu yönetimi ve yönetimselliği arasındaki sürekliliğin düştüğü durumu dikkate almaksızın, Economy (ekonomi), Efficiency (yeterlik) ve Effectivness (itibar) gibi üç E'nin amacı, önem kazanmaya başladı. Ancak ülkeler açık bir şekilde dördüncü E olan Etics'(ahlaki değer)e büyük önem veriyorlar. Vatandaşların karar vericilere karşı güvenlerini yitirdikleri görülüyor. Kamu yaşamında etikler ve standartlar, OECD ülkelerinde önemli bir kamu konusu halini alıyor. Kamu yaşamını temizlemeye doğru bir ilgi artışı görülüyor. Bu ilgiye etiği ve kamuyu yönetmek de dahil. PUMA Çalışması OECD Kamu Yönetim Servisi (PUMA)'nın yaptığı çalışma, kamu hizmeti etiklerinin yönetim süreçlerini tanımlamak üzere yapıldı. Araştırma yapılan ülkeler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar, kamu hizmetindeki örnekler etik ve yönetim konusunda değerlendirildi. Rapor, şunları incelemek için yapıldı: » Kamu sektöründeki değişiklikleri ve güçleri tanımlamak » Etik altyapının elemanlarını anlatmak » Yönetimdeki yeni girişimleri tanımlamak » Benzerlikleri ve farklılıkları bulmak » Etik konusunun en önemli yanları Bir yönetimi incelerken, davranışlar arasına mesafe koymak önemli. Tanımlayıcı özellikler kamu kurumlarının, kaynaklarını yanlış kullandıkları olarak görülüyor. Ülkeler arasında kültürel, politik ve yönetim sistemleri farklılıkları olsa da, iyi ve olumlu davranışlara doğru bir eğilimin arttığı görülüyor. Bu çalışmada uluslararası değişimlerdeki değerlerin neler olduğundan çok, kamu çalışanlarının işlerine gün be gün nasıl yansıdığını göstermek anlamında önemli. Etik Değerler Neden Önemli Etik, kamu gücünde keyfi kullanımlara karşı önemli bir denge unsuru. Hükümete ve onun kurumlarına güven yaratılmasında canlı bir faktör olarak görülüyor. Standartların gerçekten düştüğünü söylemek ise çok zor. Kamu yönetiminin etik yapısını ölçmek için çok az objektif ölçüler bulunuyor. Norveç, ABD, Birleşik Krallık ve Hollanda'da olduğu gibi standartların düşmesi konusunda bir kamu anlayışı olmasına karşın, hükümette etik fonksiyonların artması için bir iç güven oluşuyor. OECD ülkeleri kamu harcamalarını azaltmak için belirli bir baskı ile karşı karşıyalar. Ancak harcamalar kısılıp, ödemeler azalınca, kamu çalışanları, dışarda iş bulmaya zorlanıyorlar. Yine de bu OECD ülkelerinde çok ender görülen bir özellik. Bununla birlikte, insanlar kendilerine gerçek değerlerinin altında ödeme yapılınca, kendilerini güvensiz hissediyorlar. Moralleri azalınca da kendilerini işe vermeleri kolay olmuyor. Bir grup kamu çalışanı işi bırakırsa ne olur? Hükümetler özelleştirme yaparlar, hizmet sektöründen çekilirler. Burada da sorun hükümetlerin özelleştirmeyi nereden başlatacağında yatıyor. Bugün hükümetlerin çok daha müşteri donanımlı olması için bir çok ülkede kamu yönetimi reformu yapılmakta. Kamu Sektörünün Yeniden Yapılanması Kamu sektörünün yeniden yapılanması her durumda ve etik yönetimlerde etkili oluyor. Bir çok ülkede departmanlar çok daha fazla otonomi istiyorlar. Bu departmanlar kendi yönetim standartlarını belirlerken, ilgi "profesyonel sosyalizasyon"a doğru kaymakta. Sonuç olarak geleneksel kamu sektörü kültürü de yavaş yavaş yok oluyor. Kamu yönetimi çevresinde bir başka özelliğe de dikkat çekilmesi gerekiyor, o da kamu yönetiminin kuralları olmayan bir hal alması. Çünkü, mobil telefonlar, İnternet artık bir çok ülkede kamuda da kullanılıyor. Parlamenter sistemde ise bakanların kendi yanlarında çalışanların ve kamu çalışanlarına daha çok yetki vermeye başladıkları görülüyor. Bu nedenle bakanlık da kavramı da değişiyor. Geleneksel sistem tarihe karışıyor. Ancak, kamu yöneticileri daha etkili bir konum elde ediyorlar ama, başkalarının hatalarına da ortak olma gibi bir çelişkili durum içine giriyorlar. Kamu Özel Sektör İşbirliği Kamu yönetimindeki reformlar, kamu ve özel sektör arasındaki ilişkileri de artırmakta. Kamu sektörü özel sektörün içinde olduğu ticari işlemlerle de yakından ilgili. Bazen de kamunun özel sektörle rekabete girmesi söz konusu oluyor ya da özel sektörle ortaklığa gidiliyor. Burada, kamu sektörü iyi de özel sektör kötüdür diye bir şey iddia edilmiyor, ama özel sektörün de etik paralelliklerle ilgilendiği söyleniyor. Ekonomi ve iş idaresi eğitimi veren bir çok okul etik dersleri veriyor, özel şirketler etik konusunu işliyor ve etik eğitim programı uyguluyor. Kamu ve medyanın ise artık kamu üzerindeki etkisinin ağırlığı şiddetle hissediliyor. Küreselleşme sürecinde ise, değişik yönetimlerdeki değişik davranış ve etik standartlar arasında bağlantılar bulunuyor. Açık olan bir şey daha var, o da bu ülkeler, diğer ülkeleri yakından izliyor ve bu ülkelerdeki etik krizleri ve onlarla nasıl mücadele edildiğini öğrenmeye çalışıyorlar. Sonuç Kamu çalışanları çevreyi değiştirmeye çalışıyorlar. İyi işleyen bir etik altyapı, belli davranış standartlarını yüreklendiren kamu hizmetini destekliyor. Etik altyapı kontrol, yol gösterme ve yönetimden oluşuyor. Demokratik yolla seçilen görevlilerin kamu hizmetinde etik özellikleri temsil ederlerken iki kritik rolleri var. Birincisi politikacı olarak, ikincisi ise kanun koyucu olarak. Seçilen görevlilerin etik davranışları iyi bir model olarak öne çıkarmaları gerekiyor. |