AV. TUNÇ LOKUM Lokum & lokum Hukuk Bürosu Şirket Ortağı Lokum & Lokum Law Office Partner TANINMIŞ MARKA Günlük hayatımızın her alanında markalarla beraberiz. Marka bazen bir tarzı; bazen bir hayat standardını bazen de belli bir gruba ait olmayı ifade eder. Bazı markalar bağımlılık yaratır, bazıları ise prestij göstergesi olarak kullanılır. Ülkelerin ekonomik gücü dünyaya kabul ettirdikleri lokomotif markaları ile ölçülür. Coca-Cola’sız veya Mc Donald’sız Amerikan ekonomisi ve Amerikan tarzı düşünülemeyeceği gibi Louis Vuitton’suz, Chanel’siz Fransa düşünülemez. İtalyan ekonomisi tasarımdaki üstünlüğünü sadece kaliteli ürünleri ile değil bu ürünleri pazarladığı markaları ile kazanmıştır. Ferrari ve Fiat aynı grup bünyesinde üretilmelerine rağmen Ferrari markasının sadece bir otomobilden çok daha fazla şey ifade ettiği ve bu markanın sağladığı katma değerin yüksekliği bilinen bir gerçektir. Türkiye’de de markalaşma konusunda hızlı bir gelişim yaşanmaktadır. Marka tescilinin öneminin anlaşılması ile birlikte tescil için müracaat edilen marka sayısı yıldan yıla artış göstermektedir. Ancak bazı markalar açısından sadece tescil edilmiş olmak yeterli olmamaktadır. Öyle markalar vardır ki, bu markaların yaygınlığı ve toplumdaki bilinme seviyeleri markaların sadece tescilini yetersiz kılmaktadır. Bu nedenle uluslararası anlaşmalar ve dünyadaki gelişmelere paralel olarak TANINMIŞ MARKA kavramı ortaya çıkmıştır. VAKKO markasını örnek olarak ele alalım. VAKKO tescilli bir markadır. Genel olarak giyim ve kozmetik sektöründe VAKKO ürünleri satışa sunulmaktadır. Ancak VAKKO o kadar bilinen bir markadır ki VAKKO markasının gıda ürünleri için üçüncü bir şahıs tarafından marka olarak tescil ettirilmesi veya kullanılması direkt olarak akla VAKKO HOLDİNG’i getirecektir. Yine Coca-Cola markası ile üretilen bir çamaşır suyu akla direkt olarak COCA COLA COMPANY yi getirecek ve bu ürünler arasında bağlantı olduğu düşünülecektir. Bu tür marka suistimallerinin engellenmesi ve tanınmış markaları layık olduğu yerde tutabilmek için TANINMIŞ MARKA kavramı gelişmiştir. Dünyada TANINMIŞ markaların herhangi ek bir işleme tabi tutulmaksızın tüm sektörlerde tescilliymiş gibi işlem görmeleri konusunda tartışmalar yaşanmaktadır. ABD’nin başını çektiği grup TANINMIŞ markaların tüm dünyada, tescile dahi gerek olmaksızın tüm sektörlerde tescilli kabul edilmesidir. Türkiye’de ise bir markanın TANINMIŞ marka kabul edilebilmesi için ya mahkeme kararı ya da Türk Patent Enstitüsü’ne yapılacak müracaat ile ayrı bir sicile kaydı gerekmektedir. Türk Patent Enstitüsü son yayınladığı genelge ile kendisine yapılacak müracaatları kabul etmeyeceğini bildirmiş ve geriye sadece mahkeme kararı ile TANINMIŞLIK kararı alma seçeneği kalmıştır. Büyük çoğunluğu yurtdışı kaynaklı olmak üzere ülkemizde yaklaşık 300 adet tanınmış marka mevcuttur. Ancak halk ve tüketiciler tarafından çok tanındığı halde TANINMIŞ marka korumasından yararlanamayan markalar mevcuttur. Her yerde reklamını gördüğümüz markalar kanunen TANINMIŞ marka sayılmadıkları için tamamen farklı sektörlerde başka firmalar tarafından tescil ettirilebilmektedirler. Bu markalara örnek verecek olursak: FUJI, Japonya’nın dev firmalarından biridir. Ancak FUJI markası ülkemizde tanınmış marka kabul edilmemektedir. FUJI markası Türkiye’de değişik sektörlerde 8 ayrı şirket adına tescilli görünmektedir. Seramik sektöründen elektronikli aletlere kadar Japon FUJI firması dışında marka değişik kişiler adına tescil edilmiştir. KİP, çok tanınan ve bilinen bir giyim markasıdır. Ancak KİP markası oto yedek parçasından gıdaya kadar geniş bir yelpazede tescil edilmiş durumdadır. Pek çok ülkeye ihracat yaptığımız DURU markamız da yine bulgur dahil birkaç sektörde değişik kişiler arasında paylaşılmış durumdadır. Dünyayı saran giyim markamız SARAR ise kağıt ürünleri ve matbaacılıkta, halıcılıkta tescil edilmiş bir markadır. Reklamları ile Türkiye’nin BENETTON’u olmaya aday LITTLE BIG de yine kanunen TANINMIŞ marka sayılmamaktadır. Marka sahiplerinin ihmal göstermesi durumunda bu markanın da hiç ilgisi olmayan mallar için başka kişiler tarafından tescil edilmesi mümkündür. Son olarak aynı gruba ait LOFT ve COLIN’S markalarının da tamamen farklı sektörlerde farklı şirketler adına tescil edilmiş olduğunu belirtmek isteriz. Yukarıda sayılanlar çok küçük bir grup teşkil etmektedir. TURKCELL den SUPERONLINE’ a , HÜRRİYET’ ten TAT’a kadar pek çok marka bu durumdadır. Marka sahiplerinin önünde iki alternatif bulunmaktadır. Ya markalarını tüm malları ve hizmetleri kapsar şekilde tescil ettireceklerdir ya da markalarını hak ettikleri konuma çıkarmak ve TANINMIŞ marka sayılmak için gerekli adımları atacaklardır. TANINMIŞ marka olarak kabul edilen bir marka otomatik olarak tüm mal ve hizmetler için tescilliymiş gibi işlem görecektir. Marka hakkı ihlalinden doğan davalarda TANINMIŞ markaların tanınmış sayılmayan markalara göre daha üstün durumda olduğu bir gerçektir. WELL-KNOWN MARKS Trademarks constitute an important dimension in our lives. Sometimes, they are associated with prestige or membership to a certain group. The economic power of countries is measured on the basis of the trademarks that they have been able to introduce into the international arena. Some of these trademarks are grouped as well-known marks. When a trademark is registered as a well-known mark, it cannot be used by companies outside of its own product group or industry. For example, a bleach product cannot be given the name “Coca-Cola” for it would automatically be associated with Cola-Cola Company. In Turkey, a company can only seek to be labeled as a well-known mark through a court decision since the Turkish Patent Institute has announced that they would not accept applications for the registration of well-known marks. There are approximately 300 widely recognized brands in Turkey, but some of them are not protected as well-known marks. Therefore, companies from entirely irrelevant industries can well use these names. Some examples are FUJI (the Japanese trademark) and many Turkish trademarks such as KİP, DURU, SARAR, etc. Trademark owners have two choices: They can either have their trademarks registered covering all products and services, or they can take the necessary steps to have their trademarks be labeled as well-known marks.