| TUNÇ TUNÇ |
|
Avrupa Birliği Sürecinde Gümrük Birliği |
Gümrük idareleri ülkelerin dış ticaret politikalarında uygulama alanı olması nedeniyle, devletin temel yapı taşlarından birisi durumundadır. Bu nedenledir ki, devletlerin kuruluşu ile gümrük idarelerinin oluşumu da eş zamanlı bir süreçtir. Tarihin akışı içerisinde uluslararası ticaretin çok hızlı bir şekilde gelişmesi ve gümrük vergi oranlarının düşmesi söz konusu idarelerin önemini azaltmamış, tam tersine insan sağlığı, çevrenin korunması, uyuşturucu ve yasa dışı silah ticaretine ilişkin olarak daha da arttırmıştır. Günümüz Türkiye`sinde gümrük idarelerinde, dış ticaret ile uğraşan firmaların gümrük işlemleri, gümrük müşavirleri tarafından yürütülmektedir. Kamuyonun çok fazla gündemine gelmemiş olmakla birlikte AB`ye uyum mevzuatının düzenlemelerinin yapıldığı ve uygulamaya geçirildiği ilk kurum gümrük idareleri olmuştur.
1996 yılında yürürlüğe giren Gümrük Birliği anlaşması çerçevesinde, tek tip idari belge ile başlayan değişim sürecini, gümrük idarelerinin otomasyona geçişsüreci takip etmiş, onu da 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile 4926 sayılı Kaçakçılık Kanununun yürürlüğe girmesi izlemiştir. Bu bağlamda gümrük mevzuatında yapılan kapsamlı ve radikal değişiklikler sonrasında daha önce gümrük komisyoncusu olarak tanımlanan gümrük hizmet sektörü meslek sahipleri, gümrük müşaviri olarak tanımlanmıştır.
Gümrük idarelerinde gerçekleştirilen bu reformlar sonucunda iş takibi kolaylaşmış ve hızlanmıştır. İş takibinin bilgisayar ortamında yapılması iş takibini kolaylaştırdığı gibi aynı zamanda iş takibi için harcanan zamanı kısaltmış, ve işgücünüdeki fazlalığın da azalmasına neden olmuştur. Bu arada gümrük müşavirliği ünvanı ile bu işi yapan müşavirlere mali sorunluluk da getirilmiştir.
Bu süreçte gümrük müşavirini, daha önceki dönemin gümrük komisyoncusundan ayıran en önemli fark da, müşavirin konusundaki uzmanlığının yanısıra danışmanlık işlevini de üstlenmesi olmuştur. Bu yeni işlev ile gümrük hizmet sektörü, mali ve idari sorumluluklar üstlenmiş ve yaptığı işleri itibarıyla prestijli bir meslek haline gelmiştir. Olumlu yöndeki bu gelişme, tedarik zincirinin önemli halkalarından birisi durumundaki gümrük müşavirliğinin önemini daha da arttırmış ve ve ülkemizdeki ister yerli, isterse yabancı olsun dış ticaret ile uğraşan firmaların yurt dışı işlemlerinde gümrük müşavirleri ile önceki dönemlerden daha farklı olarak kapsamlı bir işbirliğinde yönelmelerine sebep olmuştur. Ancak bütün bu olumlu gelişme seyrine rağmen sektörün kimi mensuplarında ise, AB sürecinin gümrük müşavirliği mesleğini bir müddet sonrabitireceği yönünde bir kanaat oluşmuştur.
Bu bağlamda AB sürecinin gümrük müşavirliği mesleğini ortadan kaldırması gibi bir durum söz konusu olmayıp, temel sorun yeni mesleki pozisyona uygun stratejilerin belirlenmesi ve uyum sağlama noktasında gerekli revizyonların yapılarak hayata geçirilmesidir. Bu sebepledir ki, nitelikli ve iyi yetişmiş personel, sürece uygun teknolojik altyapı ile böylesi bir vizyonu taşıayacak kurumsal bir yapılanmanın oluşturulması ve bütün bunların üzerinde bu gelişmenin kurumsal bir kimlik ile bütünleştirilmesi gerekmektedir.
Bütün bu değerlendirmeler eşliğinde AB sürecinde gümrük müşavirliği mesleğinin daha üst bir düzeye taşınması noktasında; dünyadaki güncel gelişmeleri takip ederek fiyat ve hizmet pollitikalarının belirlenmesi, sivil toplum kuruluşu işlevini üstlenecek tarzda mesleki örgütlenmenin gerçekleştirilmesi ve bu örgütler aracılığıyla sektörel denetimin yaygınlaştırılarak, geliştirilmesi de gerekmektedir. Daha özlü bir ifade ile gümrük müşavirliği mesleğindeben merkezli çözüm arayışlarından ve uygulamalarından, biz merkezli bir konsepte geçmek ve bu sayede mesleki anlamda çağdaş ölçütlerin yakalanması bir gereklilik olarak görünmektedir.
Bunu da müşavirlik hizmetini iş takip etmenin çok daha ötesinde bir anlayışla uygulayarak ve hepsinden önemlisimesleki, ticari ve ahlaki ilkelerden ödün vermeksizin sürdürdüğümüz müddetçe başarabiliriz.